Orta Asya nın parlayan yıldızı olmayı hedefliyor

Orta Asya'nın en kalabalık ülkesi Özbekistan'ın nüfusunun, 2050'de 41 milyona ulaşarak eski Sovyetler Birliği ülkeleri arasında Rusya'dan sonra 2. olması bekleniyor.

Genel Durum

Orta Asya’nın en kalabalık ülkesi Özbekistan’ın nüfusunun, 2050’de 41 milyona ulaşarak eski Sovyetler Birliği ülkeleri arasında Rusya’dan sonra 2. olması bekleniyor.

Orta Asya’da tüm ülkelerle ortak sınırı bulunmasının yanı sıra bu ülkelerde de Özbek uyruklu vatandaşların yaşaması, Özbekistan’ın bölgede etkili olmasını sağlıyor. 

Özbekistan’da devlet dili Özbekçenin yanı sıra uzun süren Sovyet hakimiyetinin neticesi olarak Rusça yaygın şekilde kullanılıyor.

Yüzyıllar boyu Orta Asya’da kurulan Timurlular, Harzemşahlar, Şaybaniler, Babürlüler devletleri ile 19. yüzyılda Çar Rusyası tarafından devrilen Buhara Emirliği, Kokand ve Hive Hanlıklarına ev sahipliği yapan Özbekistan, Sovyetler Birliğinin dağılmasıyla 31 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etti.

Komşuları arasında Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Afganistan bulunduğu Özbekistan, komşusunun bile açık denize çıkışı olmayan dünyadaki iki ülkeden biri. Aynı özelliğe sahip bir diğer ülke Lihtenştayn.

Özbekistan, diğer Orta Asya ülkelerinde olduğu gibi yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk karasal iklime sahip. Ülkenin doğusu ve kuzeydoğusunda Tanrı Dağları ve Pamir Dağları bulunuyor. Orta kesiminde dünyadaki en büyük çöllerden Kızılkum Çölü yer alıyor.

Bölgenin en büyük gölü Aral, Sovyet döneminde yanlış tarım politikaları neticesinde kurumaya başlayarak Özbekistan için büyük bir çevre felaketi haline geldi.

Ekonomi

Özbekistan, uluslararası finans kuruluşları öngörülerine göre, gelecek 10 yılda dünyada en hızlı büyüyecek ülkeler arasında yer alıyor. Genç işgücüne ve zengin doğal kaynaklara sahip Özbekistan’ın son 10 yılda yıllık ortalama yüzde 8 büyümesi dikkat çekiyor. 

Özbekistan’ın gayri safi yurt içi hasılası 2016’da 67,22 milyar dolar oldu. Ekonomik güç olarak 71. sırada yer alan ülkede, kişi başına düşen milli gelir 2 bin 220 dolar, enflasyon yüzde 9 civarında.
Altın rezervleri bakımından dünyada 4., üretiminde de 7. sırada yer alan Özbekistan’da yıllık 92 ton altın üretiliyor. Özbekistan, uranyum rezervleri bakımından da dünyada 11., üretiminde 7. sırada bulunuyor. Ülkede senede 4 ton uranyum elde ediliyor.

Doğalgaz üretiminde dünyada ilk 11 ülke arasında yer alan Özbekistan’da yıllık ortalama 65 milyar metreküp doğalgaz üretiliyor.

Dünyada en büyük pamuk üreticisi ve ihracatçısı ülkeler arasında yer alan Özbekistan, yıllık ortalama 3 milyon ton pamuk lifi üretiyor, bunun yarısından fazlasını ihraç ediyor.

Siyasi Durum

Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla 1991'de bağımsızlığını ilan eden Özbekistan, Eylül 2016’ya kadar ilk Cumhurbaşkanı İslam Kerimov tarafından yönetildi. Kerimov’un ölümünün ardından cumhurbaşkanına vekalet eden ve 2004 yılından bu yana başbakan görevinde bulunan Şavkat Mirziyoyev, Aralık 2016’da yapılan seçimleri kazanarak ülkenin 2. cumhurbaşkanı oldu.

Karakalpakistan Cumhuriyeti, 12 il ve Taşkent Büyükşehir Belediyesinden ibaret idari yapıya sahip Özbekistan, başkanlık sistemiyle yönetiliyor.

Özbekistan’da milletvekilleri ve cumhurbaşkanı 5 yıllığına seçiliyor. Son parlamento seçiminin 21 Aralık 2014’te yapıldığı ülkede senato ve yasama meclisinden oluşan 2 kanatlı parlamento bulunuyor. 150 sandalyeden oluşan Yasama Meclisi’nde, Özbekistan Ekoloji Hareketi için 15 sandalye ayrılıyor, diğer milletvekilleri de seçimle iş başına geliyor. Son seçimlerin ardından Yasama Meclisi’nde Liberal Demokrat Partisi 52, Milli Diriliş 36, Halk Demokrat Partisi 27 ve Adalet Sosyal Demokrat Partisi 20 sandalyeye sahip.

Parlamentonun üst kanadı Senato’da il meclislerinde yapılan oylamayla toplam 84 senatör görev yapıyor. 16 senatör de cumhurbaşkanı tarafından belirleniyor.