ÇAKÜ'den bilim insanları yarasaların yaşam döngülerini halkalamayla takip edecek

Yaban Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Tarkan Yorulmaz: - "Hakkında çok az şey bildiğimiz yarasaların göçleriyle ilgili ulusal bir ağ oluşturmaya çalışıyoruz" - Eldivan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dr. Öğr. Üyesi Okan Ürker: - "Türkiye'de 39 yarasa türümüz var. Bunlardan yalnızca biri meyve ile beslenen ve vücudunun iriliğinden dolayı halkalama yapılmayan bir yarasa türü olduğundan ülkemizde geriye kalan 38 türü halkalayabileceğiz"

MUHAMMED KAYGIN - Çankırı Karatekin Üniversitesi (ÇAKÜ) tarafından başlatılan yarasa halkalama çalışmaları ile Türkiye'deki yarasaların göç güzergahı, iklim değişikliğinin yarasalar üzerindeki etkisi, beslenme, üreme, yaşam döngülerinin takibi gibi veriler elde edilecek.

ÇAKÜ Eldivan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çevre Sağlığı Programı öncülüğünde, ÇAKÜ Yaban Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkezi (YABAM) koordinasyonunda yarasalar hakkında daha fazla bilgi edinebilmek amacıyla halkalama çalışması başlatıldı.

Çalışmaya, kasım ayında Köyceğiz Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi'ndeki Anadolu Sığla Ormanları'nda yaşam alanı oluşturan bazı yarasaların halkalanmasıyla başlandı.

ÇAKÜ Yaban Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Tarkan Yorulmaz, AA muhabirine, yarasaların, kutuplar hariç dünyanın her yerinde yayılan türler olmasına rağmen haklarında çok az şey bilinen canlılar olduğunu söyledi.

Yarasaların Türkiye'de memeli faunası içinde en kalabalık ikinci grubu oluşturduğunu belirten Yorulmaz, "Geçmişte yapılan çalışmalarda daha çok hangi bölgede tünedikleri, hangi tür çeşitliliğine sahip oldukları gibi sistematik araştırmalara odaklanılmıştı. Son dönemde ÇAKÜ merkezli çalışmalarla yarasaların ekolojik rolleri üzerine odaklanmaya çalışıyoruz. Bizler ÇAKÜ Yaban Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkezi'nin öğretim üyeleri ve araştırmacıları olarak yarasaların Türkiye'deki ekolojik rollerini, ekolojik davranışlarını ortaya koyacak öncül çalışmalar yapıyoruz." dedi.

- Yarasa halkalaması Türkiye'de ilk kez ÇAKÜ öncülüğünde yürütülüyor

Yarasalarla ilgili birçok araştırma yaptıklarını dile getiren Yorulmaz, şöyle devam etti:

"Yarasaların halkalanması başlığı, Türkiye'de ilk kez yine ÇAKÜ öncülüğünde yürütülen geniş kapsamlı bir çalışma. Burada biz yarasaların ulusal anlamda göç hareketliliğini anlamaya çalışıyoruz. Hakkında çok az şey bildiğimiz yarasaların göçleriyle ilgili ulusal bir ağ oluşturmaya çalışıyoruz aslında. Bu halkalamalarda elde edeceğimiz geri bildirimlerle biz yarasaların hangi ekolojik ve eko-coğrafik bölgeleri hangi dönemlerde tercih ettiğini, bunun altında yatan nedenlerini, iklimsel mi besin kaynaklı mı olduğu gibi yanıtları ortaya koyarak belki son dönemde daha çok konuşulan iklim değişikliğinin yarasaların hareketliliği üzerindeki etkisini uzun vadede anlamamızı sağlayacak veriler elde etmiş olacağız. Bu halkalar üzerinde Çankırı Karatekin Üniversitesinin kısaltması ÇAKÜ ve TR kodu ile beraber bir numara serisi olacak. Bu halkalar ilerleyen dönemlerde daha fazla yarasa bireyine uygulanarak, tabii biz bunları artırarak Türkiye'nin değişik yerlerinden bu bulguların geri dönüşlerini almaya başlayacağız. Bunların ekolojik analizlerini akabinde uzun vadeli olarak ortaya koymuş olacağız."

- Ekolojik koşullarda uzunca yıllar farklı tehditleri bertaraf edebiliyor

Eldivan Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dr. Öğr. Üyesi Okan Ürker de yarasaları incelerken farklı disiplinleri bir araya getirdiklerini ifade etti.

Halkalama çalışmalarının uzun vadede izleme çalışmaları olduğunu, yarasalar özelinde dünyada uzun yıllardır yapılan bir teknik olduğunu belirten Ürker, "Bu yılın başında Doğu Afrika ülkelerinden Ruanda'da 40 yıl önce halkalanmış bir yarasa bireyi ile birkaç hafta önce de Rusya'nın Sibirya bölgesinde 41 yıl önce halkalanmış bir başka yarasanın bulunduğu kaydedildi. Bu kadar küçük canlının 41 yıl boyunca doğada yaşayabildiğini, farklı alanları farklı şekillerde kullanabildiğini ve bu kadar ekolojik koşullarda uzunca yıllar boyunca farklı tehditleri de bertaraf edebildiğini görüyoruz." diye konuştu.

Türkiye'de halkalama çalışmalarının bu yıl başladığını, ilk olarak Köyceğiz Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi'ndeki Anadolu Sığla Ormanları'nda 6 bireyin halkalandığını aktaran Ürker, yaklaşık 5 yıl önce Bursa Uludağ'da, Çanakkale'de, Yozgat Çamlığı Milli Parkı'nda, Ankara Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı'nda yerleştirilen yarasa yuvaları üzerinde bu çalışmaları yaptıklarını, uzun yıllar devam etmesi planlanan çalışmaları, yetiştirdikleri öğrencilerin sürdüreceğini dile getirdi.

- İlk etapta 1500 yarasa halkalanacak

ÇAKÜ'nün yarasalar özelinde uzun vadeli etkisi olabilecek bir çalışmaya ışık tuttuğunu ifade eden Ürker, şunları kaydetti:

"Türkiye'de 39 yarasa türümüz var. Bunlardan yalnızca biri meyve ile beslenen ve vücudunun iriliğinden dolayı halkalama yapılmayan bir yarasa türü olduğundan ülkemizde geriye kalan 38 türü halkalayabileceğiz. Biz de 38 tür odağında farklı habitatlarda, düzenli olarak izlediğimiz sahalarda daha evvelden yerleştirdiğimiz yarasa kutularında tüneyen bireylere ve kolonilere ya da düzenli takip ettiğimiz mağaralardaki kolonilere ilk etapta elimizde mevcut 1500 halkayı 1-2 yıl içerisinde takmış olmayı planlıyoruz. Devamında elde edilen verilerin analizine göre, halkalama programımızı uzun yıllar boyunca devam ettireceğiz."